Veel bedrijven ‘doen aan’ maatschappelijk verantwoord ondernemen. Maar hoe sociaal zijn die bedrijven eigenlijk? De Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) laat zien hoeveel ze bijdragen aan werkgelegenheid van mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Kwalitatief en kwantitatief. “Met de PSO kunnen bedrijven laten zien hoe sociaal ze zijn”, legt Aukje Smit uit. “Dat gaat verder dan het in dienst hebben van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt.” Het doel van de PSO is meer duurzame werkplekken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Aukje Smit is projectleider bij TNO, dat samen met Stichting PSO-Nederland het initiatief nam tot de ontwikkeling van de Prestatieladder Socialer Ondernemen. “TNO wil bijdragen aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Met de PSO kunnen bedrijven laten zien hoe sociaal ze zijn. Dat gaat verder dan het in dienst hebben van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Smit doelt op de indirecte bijdragen aan het “people-deel” van maatschappelijk verantwoord ondernemen. “Ondernemingen en organisaties kunnen inkopen bij bedrijven met een PSO-erkenning of bij SW-bedrijven. Zo stimuleren we socialer ondernemen in de keten.”
Doel van de PSO is dus meer duurzame werkplekken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. En meer bedrijven die sociaal ondernemen. Waarom is de PSO interessant voor bedrijven? Door de PSO is meteen zichtbaar hoeveel werkgevers – direct en indirect – bijdragen aan werkgelegenheid voor deze groep. Presteert een bedrijf bovengemiddeld, dan komt het in aanmerking voor een erkenning.
Social return
“Wij zijn daar blij mee”, aldus Clement Dekker, kwaliteitsmanager bij beveiligingsbedrijf Trigion. “Trigion doet veel aan social return. Mensen uit de doelgroep aannemen is één, maar ze goed begeleiden en echt een duurzame relatie aangaan, is hele andere koek. Met het PSO-certificaat kunnen we aantonen dat we daadwerkelijk investeren in deze groep werknemers.”
Tijd en energie
Volgens Dekker snijdt het mes aan twee kanten: “Commercieel is een certificaat interessant: als gemeenten hiermee gaan werken in het kader van social return, maken we meer kans bij aanbestedingen. Het is goed voor ons imago en levert een voorsprong op ten opzichte van onze concurrenten! Tegelijkertijd wordt onze dienstverlening nog beter, omdat we – willen we voor het certificaat in aanmerking komen – tijd en energie steken in deze werknemers. Ze kunnen hun werk uiteindelijk beter doen.”
Wereldwijd is maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) hot. Duurzaamheid is een veel gebruikte term en speerpunt voor organisaties en bedrijven. De ontwikkeling van de PSO haakt aan bij de verwachting dat de people-pijler van MVO steeds belangrijker wordt.
“Nu we een onafhankelijk meetinstrument hebben, raakt sociaal ondernemen hier in Nederland waarschijnlijk in een stroomversnelling. We hebben met de prestatieladder een belangrijk hulpmiddel in handen om regionale werkgelegenheid te stimuleren en kwaliteit te verankeren in organisaties,” vertelt Yuri Starrenburg van PSO-Nederland.
Starrenburg gelooft in de methodiek en dat heeft onder meer te maken met de manier waarop het instrument tot stand is gekomen. “De prestatieladder is het product van een effectieve samenwerking tussen het bedrijfsleven en de publieke stakeholders. In de testfase hebben de deelnemende bedrijven uitvoerig gekeken naar gebruiksvriendelijkheid en toepasbaarheid. Alle betrokkenen waren snel in staat om de methode te verbinden met de kansen en veranderingen in de markt. Dat is een van de voorwaarden voor succes.”
De eerste gemeente die PSO gaat inzetten, heeft zich al gemeld: Apeldoorn. Deze gemeente stimuleert socialer ondernemen met het social returnbeleid, maar ziet PSO als een goede aanvulling. Manon Boerkamp, projectleider Sociaal aanbesteden, legt uit waarom. “De PSO is een onafhankelijk instrument dat socialer ondernemen voor de lange termijn – en daarmee in brede zin – stimuleert.” Social return beperkt zich immers tot een afspraak in een aanbesteding, en geldt dus voor de duur van de aanbesteding. Een PSO-erkenning toont een daadwerkelijke verankering van sociaal ondernemen in het betreffende bedrijf aan.
Praktijk bij aanbestedingen
Hoe gaat de inzet van de PSO in Apeldoorn in z’n werk? “Bij een meervoudig onderhandse aanbesteding nodigen wij een aantal ondernemers uit een offerte uit te brengen voor een bepaald werk of bepaalde dienst”, aldus Boerkamp. “De inzet van PSO gaan wij in gang zetten voor een specifieke aanbesteding. We informeren de potentiële inschrijvers over de PSO en vragen deze in te zetten binnen hun onderneming. Op deze manier kunnen we samen met hen het traject van de aanvraag en toekenning van de PSO volgen.” De gemeente Apeldoorn is van plan ook de eigen organisatie langs de meetlat te leggen.
De inzet van gemeenten is belangrijk om een vliegwieleffect te bereiken. Aukje Smit: “Als gemeenten bij inkoop gaan vragen naar het certificaat, gaan steeds meer bedrijven socialer ondernemen. En het is zeer waarschijnlijk dat deze bedrijven zelf ook gaan inkopen bij gecertificeerde ondernemingen.” PSO-Nederland is verantwoordelijk voor de uitgifte van de PSO-erkenning. Hoeveel certificaten denkt de stichting komend jaar uit te geven? “Minimaal 52”, zegt Starrenburg. TNO doet de eerste twintig audits. Daarna gaan enkele erkende certificerende instellingen de audits afnemen. “Wij blijven verantwoordelijk voor de inhoud en de doorontwikkeling”, zegt Smit. “Het is een mooi instrument met een groot onderscheidend vermogen. Bedrijven die bovengemiddeld presteren verdienen een erkenning.”
De PSO is ontwikkeld in nauwe samenwerking met Heijmans, Trigion, Ecostyle, Van Gansewinkel, Deen Supermarkten, Gelre Ziekenhuizen en Asito, én met zeven SW-bedrijven: WNK, Caparis, Delta, Soweco, Pantar, Lander en de Diamantgroep.
In de klankbordgroep voor de ontwikkeling van de PSO zijn vertegenwoordigd de Vereniging Nederlandse Gemeenten, Algemene Werkgevers Vereniging Nederland, UWV, Stichting In-return Nederland, MVO-Nederland, Start Foundation, Landelijke Cliëntenraad, TNO en SW-bedrijf WNK. De ontwikkeling van de PSO is mogelijk gemaakt met financiering vanuit het TNO co-financieringsprogramma, Start Foundation en de deelnemende SW-bedrijven.
Met de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) kunnen bedrijven zichtbaar maken wat hun bijdrage is aan de werkgelegenheid voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. In het kader van MVO People of bij inkoop en aanbesteding.
De PSO bestaat uit een rekentool en een checklist. Bedrijven die meedoen, worden ge-audit. Voldoet het bedrijf/organisatie aan de criteria, dan volgt certificering op een bepaald prestatieniveau. De PSO kent vier prestatieniveaus: een aspirant-status en drie treden. Hoe hoger de trede, hoe beter de score. Het gaat om een score ten opzichte van andere bedrijven, dus boven het gemiddelde. Trede 3 is de hoogst haalbare.
De PSO is een praktisch toepasbaar instrument, geschikt voor zowel kleine als grote bedrijven. De administratieve lasten zijn minimaal.
Mkb’ers in gemeenten die de PSO adopteren, kunnen gebruikmaken van een stimuleringsmaatregel. Deze regeling komt van Start Foundation, cofinancier van de PSO.